Παρατηρητήριο για την πειρατεία

Η πειρατεία -όρος που εκφράζει στην καθομιλουμένη την έννοια της προσβολής των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας- αναφέρεται στην κατασκευή, διανομή και πώληση μη εξουσιοδοτημένων αντιγράφων (πειρατικών αντιγράφων) υλικού προστατευόμενου από την πνευματική ιδιοκτησία. Η πειρατεία στην πνευματική ιδιοκτησία εκδηλώνεται με διάφορες μορφές και αφορά κυρίως στον τομέα της μουσικής, των οπτικοακουστικών έργων, των προγραμμάτων Η/Υ, των εκδόσεων και των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών.

H πειρατεία αγαθών που ενσωματώνουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που έχει αποκτήσει ανησυχητικές διαστάσεις. Λόγω της υψηλής αξίας των Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΔΔΙ), η παραβίασή τους αποτελεί προσοδοφόρα εγκληματική δραστηριότητα, η οποία προκαλεί σημαντικές ζημίες στους κατόχους των δικαιωμάτων και στην οικονομία γενικότερα.

Στην Έκθεση για την Κατάσταση σχετικά με την Παραβίαση των Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) για το 2020 (Status Report on IPR Infringement 2020), του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ (EUIPO), αναφέρεται ότι η παρουσία προϊόντων παραποίησης/απομίμησης στην αγορά συνεπάγεται για τις κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ απώλεια εσόδων λόγω μείωσης των εσόδων από την άμεση και την έμμεση φορολογία, καθώς και από τη μη καταβολή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης από τους παράνομους κατασκευαστές, η οποία ανέρχεται σε 15 δισεκατομμύρια ευρώετησίως.

Συνοπτικά οι συνέπειες του φαινομένου της πειρατείας περιλαμβάνουν τις παρακάτω:

Απειλή για την προστασία του καταναλωτή
Απώλεια εισοδήματος λόγω μειωμένων εισπράξεων ΦΠΑ και τελωνειακών δασμών
Απώλεια θέσεων εργασίας
Μη δυνατότητα ανάπτυξης των σχετικών πολιτιστικών – και όχι μόνο – βιομηχανιών (κίνδυνος απομείωσης των πολιτιστικών αγαθών ελλείψει κινήτρων)
Μείωση επενδύσεων ξένων κεφαλαίων
Αδυναμία επιβολής των σχετικών νόμων και εφαρμογής των διεθνών υποχρεώσεων
Διακύβευση του κύρους της χώρας

Ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) έχει πραγματοποιήσει έναν μεγάλο αριθμό δράσεων για τη μείωση και σταδιακή εξάλειψη του φαινομένου της πειρατείας των πνευματικών έργων και εξακολουθεί να δραστηριοποιείται στον τομέα αυτό.

Το Παρατηρητήριο συγκέντρωσε το σχετικό νομικό πλαίσιο, τόσο το ελληνικό όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη σχετική εθνική νομολογία και τις νέες εξελίξεις που αφορούν στο θέμα της προσβολής των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας. Τέλος, παρατίθεται μια σειρά χρήσιμων συνδέσμων (links) ελληνικών, κοινοτικών και διεθνών.

1. Νομικό πλαίσιο και σχετικό υλικό

2. Επιτροπή για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ)

Η Επιτροπή για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ) συστήθηκε με τον ν. 4481/2017 και στόχο έχει να διευκολύνει την εξωδικαστική αντιμετώπιση περιπτώσεων διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή/και συγγενικών δικαιωμάτων.

Οποιοσδήποτε του οποίου τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικά δικαιώματα προσβάλλονται στο διαδίκτυο (π.χ. δημιουργοί, ερμηνευτές-καλλιτέχνες, εκδότες, οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης, κ.ο.κ.). μπορεί να προσφύγει στην ΕΔΠΠΙ.

Η διαδικασία ενώπιον της ΕΔΠΠΙ συνιστά μία διοικητική διαδικασία, η οποία εντός σύντομου χρονικού διαστήματος (το πολύ εντός 60 ημερών) επιτρέπει σε κάθε δικαιούχο που προσφεύγει ενώπιόν της σε σχέση με την παράνομη διάθεση έργων του στο διαδίκτυο να επιτύχει (εάν η προσφυγή του ευσταθεί) την άμεση απομάκρυνση ή τη διακοπή πρόσβασης στο έργο του ανάλογα με τις περιστάσεις και χωρίς να στερείται του δικαιώματός του προσφυγής στα δικαστήρια.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα μέλη της Επιτροπής, τη διαδικασία υποβολής αιτήματος, τα τέλη εξέτασης και τις αποφάσεις της δείτε: opi.gr/edppi

3. Στατιστικά Στοιχεία

Έκθεση του ΟΠΙ σχετικά με τα στατιστικά για την καταπολέμηση του φαινομενου της πειρατείας.

Αρχές Επιβολής

Δικαστήρια
- Συγκριτικά την περίοδο 2009 – 2020
- 2021, 2020, 2019, 2018, 2017, 2016, 2015, 2014, 2013, 2012, 2011, 2010, 2009
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Σας ενημερώνουμε ότι ο ΟΠΙ από το 2023 διακόπτει τη δημοσίευση των στατιστικών στοιχείων όπως προκύπτουν από τις αποφάσεις των δικαστηρίων της χώρας σχετικά με υποθέσεις που αφορούν σε παραβίαση του νομοθετικού πλαισίου για την πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα, καθώς και τη συλλογική διαχείριση (βλ. ν.2121/1993 και ν. 4481/2017).
Η διακοπή οφείλεται αφενός στη συμμόρφωση τόσο του ΟΠΙ όσο και των δικαστηρίων της χώρας με τη νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα και αφετέρου στη σημαντική μείωση των πρωτογενών δεδομένων που καταφθάνουν στον ΟΠΙ προς επεξεργασία εξαιτίας, μεταξύ άλλων, του περιορισμού του φαινομένου της πώλησης ψηφιακών δίσκων μουσικής και οπτικοακουστικών έργων από πλανόδιους πωλητές.
Υποδιεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος

4. Μελέτες

2024 – Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο: Έκθεση για τις προκλήσεις και τις καλές πρακτικές για την αποτροπή της χρήσης εφαρμογών και καταστημάτων εφαρμογών (APPS & APP STORES) για δραστηριότητες παραβίασης της διανοητικής ιδιοκτησίας
Η Έκθεση αναλύει την κακή χρήση εφαρμογών και καταστημάτων εφαρμογών για δραστηριότητες παραβίασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, τις προκλήσεις που εγείρει, καθώς και τις ορθές πρακτικές για την αντιμετώπισή τους. Ο στόχος είναι να παρέχεται καλύτερη κατανόηση των αντίστοιχων ρόλων τους στο σύστημα των εφαρμογών και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί η κακή χρήση των υπηρεσιών τους.
2024 – Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο: Έρευνα των επιχειρηματικών μοντέλων για παραβιάσεις δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας
Η έρευνα εστιάζει στις απειλές κατά της διανοητικής ιδιοκτησίας που σχετίζονται με εφαρμογές και είναι το αποτέλεσμα μιας εμπειρικής και ποιοτικής ανάλυσης που διεξήχθη από την ερευνητική ομάδα του Παρατηρητηρίου του EUIPO και μεταξύ άλλων επισημαίνει τις αναδυόμενες τάσεις και στρατηγικές για έρευνες επιβολής του νόμου. Στόχος είναι να επισημάνει τις γενικές έννοιες σχετικά με τον τρόπο κατάχρησης των εφαρμογών για τη διευκόλυνση των παραβιάσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας και, επίσης, να παρέχει τεχνικές και στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι αρχές επιβολής του νόμου, καθώς και οι δικαστικοί υπάλληλοι.
2023 – European Union’s Office for Criminal Justice Cooperation: Advertising-funded digital piracy
Φυλλάδιο σχετικά με τη χρήση των διαφημίσεων για τη χρηματοδότηση ιστοτόπων και εφαρμογών για κινητά που προσφέρουν πειρατικό περιεχόμενο, η οποία έχει γίνει μια ύπουλη πρακτική στο τοπίο της διαδικτυακής πειρατείας.
2023 – EUIPO “Live Event Piracy – Discussion Paper”
Προκλήσεις και καλές πρακτικές για την πρόληψη της χρήσης υπηρεσιών για την πειρατεία ζωντανών εκδηλώσεων.
2022 – European Commission “Study on copyright and new technologies. Copyright data management and artificial intelligence”
Η μελέτη αναλύει δύο ζητήματα που συνδέονται με τα πνευματικά δικαιώματα και την τεχνολογία. Το πρώτο μέρος εξετάζει τη δυνητική χρήση των νέων τεχνολογιών για τη βελτίωση της διαχείρισης των δεδομένων που συνδέονται με περιεχόμενο που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας από τις ευρωπαϊκές δημιουργικές βιομηχανίες. Το δεύτερο μέρος επικεντρώνεται στις προκλήσεις που σχετίζονται με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που εγείρονται από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ).
2022 – Audiovisual Anti-Piracy Alliance (AAPA) “Διαδικτυακή πειρατεία οπτικοακουστικού υλικού. Κίνδυνοι για τους ευρωπαίους καταναλωτές”
Mελέτη με θέμα το κακόβουλο λογισμικό (malware) και τη διαδικτυακή πειρατεία οπτικοακουστικού υλικού καθώς και τους κινδύνους που διατρέχουν οι καταναλωτές. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στη μελέτη δείχνουν ότι η εγκατάσταση κακόβουλου λογισμικού στις συσκευές των καταναλωτών που εμπλέκονται σε διαδικτυακή πειρατεία οπτικοακουστικού περιεχομένου, είναι στοχευμένη και μπορεί να οδηγήσει σε κλοπή ταυτότητας και απάτες. Επιπλέον, το κακόβουλο λογισμικό μπορεί να μολύνει εταιρικά δίκτυα στα οποία ο καταναλωτής είναι συνδεδεμένος λόγω τηλεργασίας.Δείτε όλη την μελέτη εδώ.
2021 – EUIPO “Study on dynamic blocking injunctions in the European Union”
Η παρούσα μελέτη και η σχετική νομολογία που τη συνοδεύει παρέχει μια επισκόπηση των στατικών και δυναμικών ασφαλιστικών μέτρων αποκλεισμού στην ΕΕ, που είναι διαθέσιμα για τους κατόχους δικαιωμάτων που επιθυμούν να καταπολεμήσουν αποτελεσματικά την ηλεκτρονική πειρατεία.
2021 – European Audiovisual Observatory “Mapping report on national remedies against online piracy of sports content”
Ανάλυση των μέτρων που έχουν θεσπιστεί σε εθνικό επίπεδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά της διαδικτυακής πειρατείας αθλητικού περιεχομένου.
2021 – Έκθεση EUIPO «Παραβίαση Δικαιώματων Πνευματικής Ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μουσική, Ταινίες και Τηλεόραση (2017-2020), Τάσεις και παράγοντες επιρροής»
Στην έκθεση αυτή εξετάζεται η κατανάλωση περιεχομένου που παραβιάζει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη της ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το περιεχόμενο αφορά τηλεοπτικά προγράμματα, μουσική και ταινίες στο οποίο οι πολίτες έχουν πρόσβαση μέσω υπολογιστή και κινητών συσκευών με διάφορες μεθόδους, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η μετάδοση συνεχούς ροής, η μεταφόρτωση, ο διαμοιρασμός αρχείων «torrents» και το λογισμικό αντιγραφής («ripping»).Για ολόκληρη την έκθεση (αγγλικά) επιλέξτε εδώ.Για την περίληψη στα ελληνικά επιλέξτε εδώ.
2020 – Έκθεση: “2020 Status report on IPR Infringement”
Έρευνα σχετικά με την έκταση, τον σκοπό και τις οικονομικές συνέπειες της παραβίασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ.Για ολόκληρη την έκθεση (αγγλικά) επιλέξτε εδώ.Για την περίληψη στα ελληνικά επιλέξτε εδώ.
2019 – WIPO “Study on enforcement measures, especially anti-piracy measures in the digital environment
H μελέτη διερευνά το παγκόσμιο πρόβλημα της διαδικτυακής πειρατείας, τους διαφορετικούς τύπους ψηφιακών εργαλείων και διοικητικά μέτρα που χρησιμοποιούνται από τους κατόχους δικαιωμάτων, τις διαδικτυακές πλατφόρμες, τις κυβερνήσεις και την δικαστικές αρχές.
2019 – EUIPO “Illegal IPTV in the European Union”
Η έρευνα αποσαφηνίζει τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία στην παράνομη IPTV, τις πολύπλοκες αλυσίδες εφοδιασμού και τα νομικά ζητήματα. Ρίχνει επίσης φως σε έναν κρυφό τομέα μιας καθημερινής δραστηριότητας, τον οποίο εκμεταλλεύεται το οργανωμένο έγκλημα, και αναμένεται να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση των πολιτών της ΕΕ.
2019 – Έκθεση: “2019 Status report on IPR infringemet”
Έρευνα σχετικά με την έκταση, τον σκοπό και τις οικονομικές συνέπειες της παραβίασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ.Για ολόκληρη την έκθεση (αγγλικά) επιλέξτε εδώ.Για την περίληψη στα ελληνικά επιλέξτε εδώ.
2018 – Case-Law Collection on the Balance between the Right to Information and Fundamental Rights in the European Union – EUIPO
Συλλογή νομολογίας αποφάσεων του ΔΕΕ και εθνικών δικαστηρίων σχετικά με τη σχέση δικαιώματος πληροφόρησης του άρθρου 8 της Οδηγίας 2004/48 και θεμελιωδών δικαιωμάτων.
2016 – Intellectual property rights intensive industries and economic performance in the European Union
Έκθεση σχετικά με τη συμβολή στην οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης βιομηχανιών που κάνουν εντατική χρήση διαφόρων τύπων ΔΔΙ.
2009 – Η προστασία των δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας στην Ελλάδα

5. Δράσεις του ΟΠΙ κατά της πειρατείας

6. Σχετικοί Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) και/ή Προστασίας (ΟΣΠ)

Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης και Προστασίας

7. Χρήσιμοι σύνδεσμοι

Ελλάδα

- - Ελληνική Τελωνειακή Υπηρεσία (ΕΤΥ)
  - Γενική Διεύθυνση Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ)

Ευρωπαϊκή Ένωση

- - European Commission – Taxation and Customs Union
  - EUIPO (European Union Intellectual Property Office) /OBSERVATORY

Διεθνή